مادّۀ۱. عنوانعنوان برنامه، سطح دو حقوق و قضای اسلامی است.مادّۀ۲. تعریفسطح دو حقوق و قضای اسلامی دومین مقطع از تحصیلات حوزوی و یکی از رشته‌­های حوزۀ دانشی فقه، حقوق و قضای اسلامی بوده که طلّاب ضمن فراگیری فقه و اصول متعارف، با مهمترین مفاهیم، اصطلاحات، مبانی، مسائل، روش تحقیق و ساختار حقوق و قضای اسلامی آشنا شده و پس از احراز توان علمی با ارائه تحقیق پایانی، موفّق به دریافت مدرک سطح دو این رشته می‏‌شوند.مادّۀ۳. اهداف

• شناخت استدلالی مسائل فقهی و اصولی و روش‌های استنباط فقهی؛
• آشنایی با مسائل حقوقی و قضایی (دادرسی) مبتنی بر منابع فقه؛
• آشنایی با متون و منابع مهم مرتبط با این رشته تخصصی و توان استفاده از آن­ها؛
• آشنایی با مکاتب و نظام‌های حقوقی؛
• تربیت نیروی انسانی آشنا به مباحث فقهی و حقوقی جهت تصدی امور حقوقی و قضایی در نظام اسلامی؛
• آموزش مهارت‌های قضایی و مشاوره حقوقی؛
• ایجاد توان پاسخگویی به پرسش‌های عمومی در حوزه‌ حقوق و قضای اسلامی؛
• تقویت توان تحقیق در حد جمع آوری و جمع بندی مسائل فقهی و حقوقی؛
• تربیت طلاب مستعد جهت ورود به مدارج علمی بالاتر.

مادّۀ۴. سیاست‏ها

• اهتمام به ایجاد زمینه تعالی اخلاقی و اعتقادی طلاب؛
• اهتمام به رشد جامع و هماهنگ طلاب در ابعاد شناختی، مهارتی و نگرشی؛
• حفظ و تقویت سنت‌های حسنه حوزه‌های علمیه در تعلیم و تربیت؛
• اهتمام به دروس فقه و اصول و نظارت بر اجرای آن.
• تأکید بر آموزش‌های پژوهش‌گرا؛
• تاکید بر تقویت اعتماد به نفس طلاب در مسائل علمی ـ پژوهشی؛
• توجه به نیازهای جامعه و نظام اسلامی و کاربردی کردن آموزش؛
• تأکید بر استفاده از اساتید، مدیران و کادر اجرایی مهذب، با تجربه، منظم، خلاق و فعال؛
• تاکید بر آموزش موضوعات اصلی حقوق و قضای اسلامی؛
• تأکید بر بهره‌­گیری از ابزارهای نوین و روش­‌های کارآمد تعلیم و تربیت و پژوهش؛
• اهتمام به شناسایی، هدایت و حمایت از طلاب مستعد در زمینه تحقیق، تدریس و انجام امور حقوقی و قضایی.

 مادّه ۵. نظام آموزشینظام آموزشی این رشته به صورت نیم‌سالی، درسی^[۱] و حضوری است و بدون احتساب زمان تدوین تحقیق پایانی، در پنج نیم‌سال ارائه می‌شود. تبصره: حدّاکثر مدّت تحصیل در موارد اضطراری، بدون احتساب زمان تدوین تحقیق پایانی، هفت نیم‌سال است.مادّۀ۶. شرایط پذیرش

• احراز صلاحیّت‏‌های عمومی و اخلاقی، بر اساس آیین‌نامه‌های مصوّب؛
• دارا بودن مدرک علمی سطح یک؛
• موفقیّت در سنجش علمی؛

مادّۀ۷. عناوین و مشخّصات تفصیلی دروس فقه و اصولالف: دروس فقه عمومی                                         (جدول شماره ۱)

ردیف	عنوان درس	عنوان کتاب	ساعت
۱	فقه ۱	کتاب المکاسب (شیخ انصاریره)	۷۰
۲	فقه ۲	کتاب المکاسب (شیخ انصاریره)	۷۰
۳	فقه ۳	کتاب المکاسب (شیخ انصاریره)	۷۰
۴	فقه ۴	کتاب المکاسب (شیخ انصاریره)	۷۰
جمـع ساعت			۲۸۰

  ب: دروس فقه اختصاصی                                         (جدول شماره ۲)

ردیف	عنوان درس	اهداف	ساعت
۱	فقه ۵ (فقه القضاء)	آشنایی با مباحث مهم فقهی در ارتباط با قضای اسلامی از قبیل: تعریف قضاء و تمایز آن با افتاء و اجتهاد، ولایت قضایی، ارتزاق قاضی، اقسام و اوصاف قاضی، دعوی و ارکان و ادله اثبات دعوی، نحوه رسیدگی به دعاوی و نقض حکم قاضی.	۶۴
۲	فقه ۶ (اقرار و شهادات)	آشنایی با مباحث مهم فقهی در ارتباط با تعریف شهادت، تحمل شهادت، ویژگی­های شهادت، مستندات شهادت، شهادت مستند به مشاهده، سماع، شیاع، اقرار شاهد،نوشته شاهد، اداء شهادت، شهادت در حقوق و رجوع از شهادت	۴۸
۳	فقه ۷ (فقه القصاص)	آشنایی با مباحث مهم فقهی در مسائل قصاص، تعریف قصاص، موجبات و شرایط قصاص نفس، ادله اثبات و کیفیت استیفاء در قصاص نفس و مادون نفس و احکام آن، ضوابط قتل عمد و شبه عمد و خطایی محض و موجبات و مسقطات دیه.	۴۸
۴	فقه ۸ (فقه الحدود)	آشنایی با مباحث مهم فقهی در ارتبازط با حدود و تعزیرات از قبیل تعاریف حدود و تعزیرات و مفاهیم مشابه آن، انواع حدود، حدود اعمال منافی عفت، حد مسکر، سرقت محاربه و مسائل مرتبط با تعزیر.	۴۸
۵	قواعد فقه مدنی	آشنایی با قواعد مهم فقه مدنی ناظر بر قوانین و مقررات موضوعه از قبیل قاعده ید، قاعده ضمان ید، قاعده استیمان، لاضرر، قاعده غرور، قاعده تسبیب، قاعده اتلاف، قاعده صحت	۳۲
۶	قواعد فقه جزایی و قضایی	آشنایی با قواعد مهم جزایی و قضایی ناظر بر قوانین و مقررات موضوعه از قبیل قاعده قبح عقاب بلابیان، قاعده اکراه، قاعده اضطرار، قاعده لوث و قسامه، قاعده اقرار، قاعده التعزیر بما یراه الحاکم، قاعده بینه، قاعده من ملک، قاعده ولایت حاکم بر ممتنع.	۳۲
جمـع ساعت			۲۷۲

تبصره: دروس موضوع این جدول توسط واحد آموزشی تخصصی اجرا شده و نمرات آن در جدول دروس تخصصی، ثبت خواهد شد.      ج: دروس اصول                                                        (جدول شماره ۳)

ردیف	عنوان درس	عنوان کتاب	ساعت
۱	اصول فقه ۱	فرائد الأصول (شیخ انصاری ره)	۷۰
۲	اصول فقه ۲	فرائد الأصول (شیخ انصاری ره)	۷۰
۳	اصول فقه ۳	فرائد الأصول (شیخ انصاری ره)	۷۰
۴	اصول فقه ۴	الفائق فی الأصول	۷۰
جمـع ساعت			۲۸۰

   مادّۀ ۸: عناوین و مشخّصات تفصیلی دروس عمومی غیر فقه و اصول(جدول شماره ۴)

ردیف	عنوان درس	اهداف	ساعت
۱	آیات الاحکام	شناخت مباحث مهم تفسیری آیات پر کاربرد در استدلالات فقهی	۱۶
۲	فلسفه اسلامی	شناخت مهمترین مباحث فلسفه اسلامی در سطح بدایه الحکمه یا آموزش فلسفه	۶۴
۳	مهدویت	شناخت مهمترین مباحث در زمینه مهدویت و انتظار با تأکید بر بررسی و نحوه پاسخ به شبهات	۳۲
۴	ولایت فقیه	شناخت مهمترین مباحث در زمینه ولایت فقیه با تأکید بر بررسی و نحوه پاسخ به شبهات	۳۲
۵	علوم حدیث(رجال و درایه)	شناخت میراث حدیثی شیعه، محدثان مهم شیعه، تاریخ و اصطلاحات حدیثی و همچنین نحوه بررسی سندی و دلالی احادیث	۳۲
جمـع ساعت			۱۷۶

 مادّۀ ۹: عناوین و مشخّصات تفصیلی دروس تخصصی(جدول شماره ۵)

ردیف	عنوان درس	ساعت	اهداف
۱	مقدمه علم حقوق	۳۲	آشنایی با کلیات علم حقوق شامل: مفاهیم و موضوع، مبانی، اهداف، قلمرو و منابع به همراه تبیین قواعد و نظام‌های مهم حقوقی (با تأکید بر نظام حقوقی اسلام و ایران)
۲	حقوق اساسی	۳۲	آشنایی با مفهوم و تاریخ حقوق اساسی، دولت، حاکمیت، حکومت در مکتب حقوقی اسلام و سایر مکاتب حقوقی، ساختار حاکمیت مبتنی بر ولایت فقیه در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، نقش مردم در حکومت و حقوق و آزادی های فردی در حقوق موضوعه
۳	حقوق جزای عمومی ۱	۳۲	آشنایی با کلیات حقوق جزا (تقسیمات حقوق، تعریف و ویژگی­های حقوق جزا، ارتباط آن با سایر علوم و تحولات حقوق جزا)، مفهوم شناسی جرم، اصول کلی حاکم بر حقوق جزا، ارکان عمومی جرم، اسباب اباحه جرم (ضرورت، اجازه قانون، حکم قانون، امر آمر قانونی، اجرای قانون اهم و دفاع مشروع) و طبقه‌بندی جرایم در حقوق
۴	حقوق جزای عمومی ۲	۳۲	آشنایی با مفاهیم و احکام بزهکار (مباشر، شریک و معاون) اعم از شخص حقیقی و حقوقی، مفهوم و مبانی مسؤولیت کیفری و عوامل رافع آن (اکراه، جنون، کودکی، جهل و اشتباه) در حقوق .
۵	حقوق جزای عمومی ۳	۳۲	آشنایی با واکنش در برابر جرم ( مجازات و اقدامات تأمینی و تربیتی) مفهوم مجازات و طبقه‌بندی‌ آن و قواعد عمومی ناظر به تعیین مجازات، معافیت، تخفیف و تشدید آن، تعویق و سقوط مجازات و اقدامات تأمینی و تربیتی در حقوق
۶	حقوق جزای اختصاصی ۱	۳۲	آشنایی با اهمیت، ماهیت و ارکان تشکیل دهنده‌ جرایم علیه تمامیت جسمانی اشخاص و شخصیت و مجازات آنها در حقوق؛ مانند: قتل، سقط جنین، ضرب و جرح، منازعه، توهین، افتراء، قذف، آدم ربایی و بازداشت غیر قانونی
۷	حقوق جزای اختصاصی ۲	۳۲	آشنایی با اهمیت، ماهیت و ارکان تشکیل دهنده جرایم علیه اموال و مالکیت و مجازات آنها در حقوق؛ مانند: کلاهبرداری، سرقت، خیانت در امانت، اختلاس، صدور چک پرداخت نشدنی
۸	حقوق جزای اختصاصی ۳	۳۲	آشنایی با اهمیت،  ماهیت و ارکان تشکیل دهنده‌ جرایم علیه امنیت و آسایش عمومی و مجازات آنها در حقوق؛ مانند: محاربه، بغی، افساد فی الارض، جاسوسی، جعل، قلب سکه و ارتشاء
۹	حقوق مدنی ۱	۱۶	آشنایی با مفاهیم و مباحث مربوط به اهلیت، شخصیت، محجورین و حمایت از آنها در حقوق
۱۰	حقوق مدنی ۲	۳۲	آشنایی با مفاهیم و مباحث مربوط به اموال و مالکیت، اقسام آنها، طرق تحصیل مالکیت، آثار و احکام تصرف، وقف و نهادهای مشابه در حقوق
۱۱	حقوق مدنی ۳	۳۲	آشنایی با اصول و مقررات حاکم بر قراردادها (از جمله شرایط صحت قراردادها و آثار حقوقی آن) خسارات ناشی از عدم اجرای قراردادها، شروط ضمن عقد، معاملات فضولی، انحلال قراردادها و سقوط تعهدات در حقوق.
۱۲	حقوق مدنی ۴	۳۲	آشنایی با اسباب و آثار الزامات خارج از قرارداد در حقوق ؛ از جمله: غصب، اتلاف، تسبیب ، لاضرر، مسئولیت مدنی و ضمان.
۱۳	حقوق مدنی ۵	۳۲	آشنایی با موضوعات و مسائل مهم حقوق خانواده در حقوق؛ مانند: تشکیل خانواده، حقوق زوجین و اولاد و انحلال خانواده
۱۴	حقوق مدنی ۶	۳۲	آشنایی با عقود معین (دارای  نام، ماهیت و آثار حقوقی خاص در حقوق) مفهوم و اوصاف  عقد بیع، اجاره، قرض، جعاله، صلح، وکالت، عاریه، ودیعه و احکام خیارات مختص و مشترک
۱۵	حقوق مدنی ۷	۳۲	آشنایی با عقود معین(دارای نام، ماهیت و آثار حقوقی خاص در حقوق) مفهوم و اوصاف عقد ضمان، حواله، کفالت، رهن، هبه، عقود مشارکتی (مضاربه، مساقات، شرکت و مزارعه)، آشنایی با مباحث شفعه، وصیت و ارث
۱۶	حقوق تجارت۱	۳۲	آشنایی با مفاهیم مرتبط با تجارت، اعمال تجاری، بنگاه های تجاری، الزامات تاجر و شرکت های تجاری (شرکت های سهامی عام و خاص، با مسؤولیت محدود، نسبی و تعاونی) و قواعد حقوقی حاکم بر آنها در حقوق موضوعه
۱۷	حقوق تجارت ۲	۳۲	آشنایی با انواع، ویژگی‌ها و آثار حقوقی اسناد تجاری
۱۸	حقوق تجارت ۳	۳۲	آشنایی با مقررات اعسار، افلاس و ورشکستگی در حقوق موضوعه
۱۹	آیین دادرسی مدنی ۱	۳۲	آشنایی با کلیات (مفاهیم، اهداف، فوائد و اصول حاکم)، سازمان قضایی، صلاحیت محاکم (ذاتی، نسبی و محلی) و مأمورین قضایی و حدود اختیارات آنها در حقوق موضوعه
۲۰	آیین دادرسی مدنی ۲	۳۲	آشنایی با امور قضایی و دادخواست، ابلاغ، ترتیب رسیدگی، تصمیمات قضایی (دستور قضایی، قرارهای اعدادی، قرارهای نهایی و احکام) و آثار مترتب بر آن در حقوق موضوعه
۲۱	آیین دادرسی مدنی ۳(اجرای احکام)	۳۲	آشنایی با نحوه اجرای آراء (داخلی و خارجی)، مامورین اجرا و وظایف و اختیارات آن‌ها، توقیف اموال، تامین خواسته و موانع اجرای آراء
۲۲	آیین دادرسی کیفری ۱	۳۲	آشنایی  با مفاهیم، سیستم های دادرسی، اصول حاکم بر دادرسی، نهاد دادسرا، ضابطین قضایی و مقررات ناظر به مراحل تحقیق مقدماتی، تعقیب و دادرسی در حقوق موضوعه.
۲۳	آیین دادرسی کیفری ۲	۳۲	آشنایی با دادگاه های کیفری، مراحل رسیدگی، صلاحیت محاکم، نحوه اصدار رأی، اعتراض به آراء و ادله اثبات خاص کیفری در حقوق موضوعه
۲۴	آیین دادرسی کیفری ۳	۳۲	آشنائی با مقررات حاکم بر اجرای احکام کیفری، اقسام مجازات و نحوه اجرای آن به همراه تبیین فرایند و نحوه اجرای احکام کیفری در خصوص اشخاص حقوقی
۲۵	حقوق اداری و کارگاه دعاوی اداری	۳۲نظری و عملی	آشنایی با حقوق حاکم بر نهادها و اعمال اداری در جمهوری اسلامی ایران از منظر اسلام و حقوق موضوعه و کسب مهارت بررسی مباحث کیفری و حقوقی در خصوص پرونده های کمسیون های شبه قضائی، ثبت احوال، بیمه و بورس به صورت کارگاهی
۲۶	حقوق ثبت و کارگاه دعاوی ملکی و ثبتی و محیط زیست	۳۲نظری و عملی	آشنایی مقدماتی با مبانی علمی حقوق ثبت اسناد و املاک شامل چیستی و چرایی رشته و نظام های ثبتی موجود کشورها و با قوانین اصلی کشور در حوزه ثبت اسناد و املاک و کسب مهارت بررسی مباحث کیفری و حقوقی در خصوص پرونده های ملکی، ثبتی، محیط زیست و منابع طبیعی به صورت کارگاهی
۲۷	روش تحقیقو نگارش فقهی و حقوقی	۳۲نظری - عملی	ارتقاء سطح مهارت تدوین طرح تحقیق و جمع اوری و ارزیابی اطلاعات با تاکید بر نگارش قضائی
جمع ساعات		۸۴۸

     تبصره ۱: ارائه تحقیق پایانی با هدف ارائه پژوهش در یکی از موضوعات مرتبط با مباحث حقوق و قضای اسلامی الزامی می­باشد؛ ضریب محاسبه این تحقیق در ثبت نمره، ۶۴ سا عت محاسبه می­گردد.تبصره ۲: ساعت ارائه دروسی که به صورت نظری و عملی ارائه می­گردد(موضوع ردیف­های ۲۵، ۲۶ و ۲۷)به میزان دو برابر ساعت مصوب در جدول فوق خواهد بود.[۱]. در این نظام هر درس به صورت مستقل ارزیابی می‌شود و قبولی یا ردّ در یک درس، تأثیری در قبولی یا ردّ دروس دیگر ندارد.

---

اسناد پشتیبان